Mayke Nas (37) is sinds 1997 componist. Op de website Volkskrant Banen vertelt ze over haar beroep.
Wat houdt jouw baan in?
‘Voor mij is componeren als het gedetailleerd uitschrijven van een recept voor een gerecht dat ik nog nooit eerder klaar heb gemaakt. Anderen moeten deze en plein public in één keer perfect kunnen bereiden. Ik ben in het componeerproces helemaal op mijn voorstellingsvermogen aangewezen, want ik kan geen heel ensemble of orkest in mijn keuken uitnodigen om even slagroom met een vleugje venkel en een paar druppels bietensap voor me te komen kloppen. Dat betekent dat ik in de receptuur altijd wat gokjes moet wagen en maar moet hopen dat het net zo lekker wordt als ik het bij elkaar gedacht heb. En dat de uitvoerenden op grond van mijn aanwijzingen iets bijzonders aan het publiek kunnen voorschotelen.’
Hoe ziet een gemiddelde werkdag er voor jou uit?
‘Een dag begint meestal met het openen van mijn computer, kijken waar ik gisteren was gebleven en dan bedenken wat er naast het componeren nog meer moet gebeuren. Iemand te eten uitnodigen bijvoorbeeld, boodschappen doen, e-mails beantwoorden. Boeken lezen. Nieuwe cd’s beluisteren, partituren bekijken. Tellen hoeveel weken of dagen ik nog heb om een stuk af te maken. In paniek raken. Om me heen kijken of het huis zich misschien weer in het dankbare stadium van opdansende stofvlokken bevindt. Een dagelijks terugkerende zoektocht naar goede smoezen om het componeren nog even uit te stellen…’
Wat heb je hiervoor gedaan?
‘Ik heb al tijdens de middelbare school een jaar vooropleiding aan het conservatorium gevolgd. Daarna heb ik ook een blauwe maandag filosofie en muziekwetenschap gestudeerd, maar afgestudeerd ben ik alleen in piano en compositie, respectievelijk aan het Brabants Conservatorium in Tilburg en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Op een jaartje part-time postbode na is al mijn werk eigenlijk altijd muziekgerelateerd geweest. Ik vind het erg fijn om naast mijn compositie-opdrachten ook nog op een andere manier aan een b(l)oeiend muziekleven bij te dragen; door concerten te organiseren en te programmeren, diverse bestuursfuncties te vervullen en bij landelijke fondsen hardop over muzikale aangelegenheden mee te denken en ideëen aan te dragen.’
Wat vind je leuk aan je baan?
‘Het leukste aan componeren is tevens het engste: uit niets iets maken. Ik laaf me aan boeken, concerten, voorstellingen en tentoonstellingen, maar ook aan het kijken naar de wereld om me heen. Hoe die continu verandert. Hoe wonderlijk mensen zich kunnen gedragen. Maar in dat gulzige kijken en luisteren komt iedere keer een moment dat ik me ook weer voor al die informatie moet zien af te sluiten.
‘Dan moet ik een tijd geconcentreerd voor een leeg vel stil gaan zitten en dromen; mezelf uitdagen verder te denken dan het voor de hand liggende; op iets zien te stuiten waarvan ik een dwingend gevoel krijg dat het hier en nu gemaakt moet worden. En die dromen en ideëen moet ik vervolgens zien te vangen in notenschrift. Als het lukt kan het leiden tot heel verrassende nieuwe inzichten, magische momenten en ontroerende ontmoetingen.’
Hoe kwam je binnen bij je huidige baan?
‘Dankzij mensen die hun vertrouwen aan mij hebben geschonken. Het is natuurlijk begonnen met mijn eigen ambitie en drift om überhaupt nieuwe muziek te verzinnen. Maar het is dankzij opdrachtgevers – die me de vrije hand gaven in het maken van nieuwe stukken en me tegelijkertijd met deadlines voor het blok zetten om die stukken ook daadwerkelijk te realiseren – dat het niet allemaal in mooie dromen is blijven hangen. Dat vertrouwen en die deadlines zal ik denk ik altijd nodig hebben om iedere keer opnieuw de sprong in het diepe te wagen.’
Heb je cursussen gedaan die nuttig zijn voor je huidige functie?
‘Naast de conservatorium-opleiding heb ik erg veel geleerd van musici. Van ensembles die speciale workshops voor beginnende componisten organiseren, zoals bijvoorbeeld het Nieuw Ensemble. Je kunt het componeren eigenlijk toch alleen maar leren in de praktijk. Je moet horen wat je op hebt geschreven. Ik heb tot nu toe gelukkig erg veel musici getroffen die me bij ieder nieuw stuk opnieuw weer iets leren. Door me uit te leggen waarom iets nu wel of niet goed op hun instrument kan, door veel voor te doen en waar nodig ook alternatieven te laten horen. Dat is echt van onschatbare waarde.’
Wat zou je anderen aanraden als ze willen komen waar jij nu bent?
‘Durven. Doen. Proberen. Dromen najagen. Diep durven graven. Tegen alle verwachtingen of wensen van buitenaf in je eigen overtuigingen volgen. Niet te snel uit het veld geslagen worden door negatieve reacties. Eerlijkheid. Echtheid. Hard werken. Bereid zijn continu te blijven leren. En iets wat ikzelf nog een beetje ontbeer: alles ook weer kunnen relativeren.’
Is jouw beroep een dankbaar onderwerp op verjaardagen?
‘Vreemden weten er vaak niet goed raad mee. Die reageren van kritisch of aanvallend tot zo snel mogelijk op een ander onderwerp overgaand. Dan merk je hoeveel mensen nog met een ouderwets beeld van moderne muziek rondlopen. Met het vooroordeel dat het wel onbegrijpelijke, ingewikkelde, onverteerbare elitaire kost zal zijn. Gelukkig is de praktijk anders. Er is een ongelofelijk breed scala aan stijlen en vormen aan nieuwe muziek. Van zoetgevooisd tot schurend en van lyrisch tot groovend. Ik denk dat er voor iedereen iets te halen valt.’
Wat zijn je doelen voor de toekomst?
‘Mezelf en anderen blijven verrassen. Op nooit vermoede juwelen stuiten. Klankjuwelen in de eerste plaats. Hoewel: misschien hoeft wat ik maak niet altijd geluid te maken. Ik weet niet of ik altijd componist in de klassieke zin des woords zal zijn, maar wel dat ik altijd iets zal willen maken. Dat is uiteindelijk het enige waar ik enig gevoel van nut, of – zonder dat al te zwaarwichtige te bedoelen – een zin van bestaan aan kan ontlenen: iets van schoonheid aan de wereld toevoegen. Hoe klein en bescheiden of in welke vorm dan ook.’
Lees ook:De lach van Renske Vrolijk
Lees ook:Radio 4 Jong Talent: Claudia
Lees ook:Het enige antwoord op lijden
Lees ook:Radio 4 Jong Talent: Wilma
Lees ook:Interview met Rene Ravelli